Brainstormen vereist doorzettings-vermogen

Home » Blog » Brainstormen en innovatie: handleiding om innovatief te denken en te doen

Brainstormen en innovatie: handleiding om innovatief te denken en te doen

Erwin Jansen

YES! Het management is ervan overtuigd dat innoveren één van dé belangrijke competenties is voor jullie organisatie. Maar al te vaak raken we vervolgens verstrikt in de wirwar van begrippen en goede voornemens: hebben we het over innovatie, innoveren, vernieuwen, verbeteren, brainstormen, ideegeneratie, disruptie? “Laten we starten met de medewerkers de ruimte geven. Laat ze vrij om te brainstormen en met toffe ideeën te komen! Vanuit intrinsieke motivatie gaan onze mensen dan aan de slag met waardevolle initiatieven.“

HO! Innoveren is zo makkelijk nog niet en met ruimte geven alleen kom je er niet. Intrinsieke motivatie als basismotor? Hmmm, we wish! Maar hoe zit het dan met de overvolle agenda’s, klanten die om aandacht vragen, werk wat vandaag gedaan moet worden? En vergeet niet dat brainstormen niet gelijk staat aan innoveren. Kortom, voldoende aanleiding om deze misvattingen te ontrafelen met relevante tips over brainstormen en succesvol innoveren.

Brainstormen en innoveren

In ons enthousiasme om innovatie te omarmen en tot een organisatie competentie te maken, gaan we als BV Nederland vaak veel te snel over tot in de wilde weg brainstormen. Maar wat verstaan we eigenlijk onder innovatie? En waarom vinden we dit zo belangrijk? Wat willen we er eigenlijk mee bereiken? Welke vraagstukken zouden we moeten oppakken? Zomaar enkele belangrijke vragen, waar we stiekem vaak niet op dezelfde lijn zitten of dezelfde taal spreken. Precies daar start de uitdaging om succesvol te kunnen innoveren en te brainstormen als organisatie. En niet bij een goedbedoeld ‘ik gooi het over de schutting’ besluit om medewerkers de ruimte te geven om met fantastische initiatieven te komen.

Is dat dan verkeerd? Nee, het is juist een mooi voornemen (en zeker ook noodzakelijk) om medewerkers de ruimte te geven en te stimuleren om te brainstormen, maar dat heeft wel visie en kaders nodig. Want vergeet niet dat jullie medewerkers wellicht al jaren succesvol doen wat ze altijd deden, dat ze misschien wel veel verschillende beelden hebben bij waarom innoveren nodig (of misschien in hun ogen onnodig) is en dat ze zich zullen afvragen “hoe werkt brainstormen?”. Maar laten we van het positieve uitgaan, men wordt helemaal enthousiast en er ontstaan in korte tijd tal van brainstorms met een bom aan nieuwe ideeën. Hoe ga je ervoor zorgen dat deze ideeën geen stille dood sterven? Niet omdat ze niet waardevol zijn, maar omdat het er zoveel zijn, ze alle kanten op gaan en je door de bomen het bos niet ziet. Naast visie en kaders vraagt innovatie en brainstormen om een proces, waar medewerkers zich aan vast kunnen houden en zich volledig kunnen focussen op het creatieve proces én het oppakken van waardevolle ideeën.

Wat is brainstormen?

Brainstormen is een procesgerichte aanpak die deelnemers aanmoedigt om vrijelijk te associëren en met zo veel mogelijk ideeën te komen zonder directe beoordeling. Als je op de juiste manier brainstormt, dan is het resultaat een waterval aan waardevolle inzichten, ideeën en concepten die klaar zijn om te worden verkend en te worden geëvalueerd.

Brainstormen is dus geen synoniem voor innovatie. Eigenlijk zou je kunnen stellen dat het het verschil is tussen ruwe diamanten en een prachtig geslepen sieraad. Terwijl brainstormen de eerste fase is in de ideegeneratie, is innovatie juist het brede proces van het omzetten van die ideeën in tastbare realiteit. Innovatie vereist een gerichte aanpak, een strategie, een plan en vooral ook concrete uitvoering van waardevolle ideeën. Kortom, een goede brainstorm ontsteekt de creatieve vonk en innovatie brengt de vonk tot een vlam van waarde en impact.

Brainstormen vereist doorzettingsvermogen

Het is vrijdagmiddag en samen met je team kijk je uit naar een actieve, toffe brainstorm om samen te zoeken naar vernieuwing en verbetering van jullie dienstverlening. De energie en het enthousiasme spat ervanaf. Een van je collega’s heeft de brainstorm goed voorbereid en legt een scherpe uitdaging voor aan de groep. De sessie start soepel en de ideeën stromen rijkelijk uit jullie creatieve brein. Maar dan opeens lijkt de bruisende creativiteit langzaamaan te stokken. Er ontstaan steeds meer voelbare stiltes in de ruimte, ideeën zijn een herhaling van wat er al geroepen is en jullie blijven voor je gevoel een beetje uit dezelfde vijver vissen. Je loopt letterlijk tegen de ideeën drempel aan.

Dat moment van stilte en twijfel ontstaat in iedere brainstormsessie. Was dit het dan? Hebben we hét idee te pakken? Missen we niet iets? Het kan toch wel nog innovatiever? In werkelijkheid is dit het punt waarop het lijkt alsof de bron van ideeën is opgedroogd, terwijl de ideeën op dat moment alleen maar even schaarser zijn geworden. Dit is een cruciaal moment tijdens het brainstormen, waarbij doorzettingsvermogen en het gebruik van prikkelende brainstormtechnieken van groot belang zijn om de groep over deze drempel heen te helpen. Besef dat het slechts een tussenstop, een mijlpaal is en zeker geen eindbestemming.

In brainstormsessies gaan we er vaak ten onrechte vanuit dat de daling van de productiviteit aan nieuwe ideeën samenhangt met een daling van de creativiteit van de ideeën die we bedenken. Dit kan ertoe leiden dat we te vroeg stoppen met brainstormen, nog voordat we tot de beste ideeën zijn gekomen. Zoals ook een van de artikelen uit het Harvard Business Review aangeeft, het motto bij brainstormen zou moeten zijn: “Our best ideas are often the last ideas”. Ons initiële denken is vaak oppervlakkig, maar is wel nodig om eerst dichtbij, binnen je eigen kaders, te ontdekken welke ideeën er ontstaan. Daarna start het echte werk, voorbij de schijnbare droogte, om door verschillende iteraties en prikkelende brainstormtechnieken tot diepere en innovatievere ideeën te komen. Dat vereist een flinke portie doorzettingsvermogen.

Hoe brainstormen?

Wie kent het niet, we hebben een brainstormsessie gepland en snakken naar fantastische nieuwe ideeën. Voor je het weet liggen de post-its op tafel en gaan we als een gekke tekeer om zoveel mogelijk ideeën te verzamelen. Totdat iemand de briljante vraag stelt waar we eigenlijk naar op zoek zijn. Wat de precieze uitdaging eigenlijk is?! Got you, we zijn te snel van stapel gelopen…

Een goede brainstormsessie start bij een gedegen verkenning van het vraagstuk!

Een goed begrip van het vraagstuk is de kern van succesvol brainstormen. Het helpt om de juiste focus te behouden, voorkomt dat de discussie afdwaalt en vergroot de kans op het genereren van relevante en waardevolle ideeën. Het is als het klaarmaken van het canvas voordat de kunstenaar begint te schilderen. Op zoek naar een minder conventionele manier om jullie vraagstuk in kaart te brengen? Kies dan eens voor de ‘Question Burst’-techniek.

Question Burst

De Question Burst is een uitdagende werkvorm, een reis door een labyrint van vragen, die draait om het onbeperkt vragen stellen. In plaats van je direct te concentreren op het genereren van ideeën, richt deze techniek zich op het stellen van vragen die de grenzen van conventioneel denken en aannames blootleggen. Het is een waardevolle manier om een gezamenlijk beeld in te kleuren over het vraagstuk, naar boven te halen wat er speelt in de hoofden van de deelnemers rondom het vraagstuk, om te achterhalen waar mogelijkheden liggen en waar oplossingsrichtingen te vinden zijn. Belangrijk uitgangspunt is om teamleden aan te moedigen elkaar vragen te stellen en samen met elkaar te itereren om zoveel mogelijk open vragen voor te leggen, zonder direct antwoorden te formuleren. Het doel is om open te staan voor zoveel mogelijk perspectieven en aspecten van het vraagstuk, zonder beperkend te denken.

3 prikkelende brainstorm methodes en technieken

De kunst is om een passende brainstormtechniek te kiezen bij de fase van de groep in het brainstormen. Op moment dat de groep de eerste fase heeft gehad, waarin men met behulp van een conventionele brainstormtechniek tot de eerste bak aan ideeën is gekomen, en men dreigt op de ideeën drempel te stuiten, kun je een meer extreme brainstormtechniek introduceren. De volgende drie technieken helpen teams om uit de comfortzone te stappen en zichzelf uit te dagen:

Help je organisatie om zeep
Wie is de grootste concurrent van je organisatie? Inderdaad, dat zijn jullie zelf! In deze brainstormtechniek bedenk je manieren hoe je je organisatie kan verslaan met als doel om innovatiekansen te herkennen. Een toffe alternatieve brainstorm-methode om blinde vlekken om te zetten in kansen en klanten te verrassen.
Disruptieve denkhoeden
Dit is een gedurfde variant van Edward De Bono’s Six Thinking Hats. Elk teamlid krijgt een ‘denkhoed’ toegewezen die hen dwingt om radicaal en provocatief te denken. Denk bijvoorbeeld aan de ‘chaos-hoed’ om ideeën te bedenken die het bedrijfsmodel compleet in de war gooien. Of de ‘samenwerkings-hoed’ om te verplichten om met ideeën te komen met de meest disruptieve samenwerkingen. En wat denk je van de ‘bizarre hoed’ om iemand uit te dagen om met echt bizarre, voor je gevoel stomme ideeën te komen.
Je dienstverlening gratis
Deze brainstormtechniek draait om omdenken. Bedenk nieuwe waardeproposities en innovatie initiatieven, niet vanuit jullie huidige business of als aanvulling daarop…maar vanuit het idee hoe je geld gaat verdienen als jullie core business gratis zou zijn.

Denk jij nu: JA, BRAINSTORMEN. Maar kun je nog wat hulp gebruiken?

Wij gaan voor impact en sprankeling. We zijn én heel kritisch & fanatiek, maar ook vol energie met een gezonde dosis humor. We hebben een koffer vol met ervaring, toffe werkvormen, verschillende brainstormtechnieken. Maar we hanteren één uitgangspunt: het moet jullie helpen om sneller, slimmer, beter en innovatiever resultaat te leveren. Neem vooral een kijkje in ons aanbod van innovatieworkshops.